Ορθοδοντική θεραπεία

Κατά κανόνα πριν από κάθε ορθοδοντική θεραπεία και μετά από ενδοστοματική σάρωση των οδοντικών φραγμών ή λήψη αποτυπωμάτων, κατασκευάζονται ψηφιακά ή γύψινα εκμαγεία μελέτης και λαμβάνονται επίσης κλινικές φωτογραφίες, μια πανοραμική ακτινογραφία των γνάθων και μια πλευρική ακτινογραφία κρανίου. Σε αντίθεση με ότι ίσχυε παλαιότερα, σήμερα θεωρούνται ιδιαίτερα βαρύνουσας αξίας και καθοριστικές για την κάρτιση του σχεδίου θεραπείας τουλάχιστον οκτώ αρχικές και οκτώ τελικές φωτογραφίες των ασθενών. Υπάρχουν συνήθως τρεις φωτογραφίες πορτρέτου και πέντε φωτογραφίες στόματος, οι οποίες λαμβάνονται με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή. Καλύτερα από ό,τι τα εκμαγεία των γνάθων, οι φωτογραφίες στόματος αποκαλύπτουν φλεγμονές των ούλων, απασβεστίωση της αδαμαντίνης των δοντιών, ανεπαρκή σφραγίσματα και συχνά επίσης δυσλειτουργίες της γλώσσας, με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλη αξία στην κατάρτιση του σχεδίου της θεραπείας και στην ενημέρωση των ασθενών. Στο τέλος των θεραπειών μπορούν να επιδειχθούν στον ασθενή οι φωτογραφίες πριν και μετά τη θεραπεία για σύγκριση: δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να διασφαλίσει περισσότερο την επιτυχία μιας παρέμβασης.

Ενδοστοματικός Σαρωτής & Ψηφιακή Ορθοδοντική

Το ιατρείο μας είναι μεταξύ των πρώτων πανελλαδικά που έχει εντάξει την χρήση ενός ενδοστοματικού σαρωτή αποτύπωσης στην ορθοδοντική καθημερινότητα. Με τον TRIOS της 3shape, που αποτελεί την κορυφαία παγκοσμίως εταιρεία κατασκευής ενδοστοματικών σαρωτών, εξασφαλίζουμε μια γρήρορη και αξιόπιστη αποτύπωση των οδοντικών τόξων και της σύγκλεισης, δίχως την δυσάρεστη για τον ασθενή διαδικασία λήψης αποτυπωμάτων. Η μέγιστη ακρίβεια αποτύπωσης χωρίς την ανάγκη για τυχόν επανάληψη της διαδικασίας, η ψηφιοποίηση των οδοντικών τόξων και η κατασκευή των ορθοδοντικών συσκευών πάνω σε αυτά τα αρχεία, οδηγούν σε καλύτερη ενημέρωση του ενδιαφερόμενου για τις υφιστάμενες ορθοδοντικές παρεκκλίσεις, καθώς και σε γρηγορότερες παρεμβάσεις με ακόμη καλύτερα τελικά αποτελέσματα.

Δείτε στο βίντεο που παρατίθεται τόσο την απίστευτη ταχύτητα στην αποτύπωση, όσο και την άνεση με την οποία αυτή πραγματοποιείται.

Η δημιουργία ψηφιακών εκμαγείων, ως αποτέλεσμα της ενδοστοματικής σάρωσης, αλλάζει ριζικά τόσο τις διαγνωστικές δυνατότητες, όσο και την ακρίβεια στον σχεδιασμό της θεραπευτικής παρέμβασης. Με το ψηφιακό αρχείο που προκύπτει λοιπόν ως αποτέλεσμα της σάρωσης με τον TRIOS 3shape, ο ορθοδοντικός έχει την δυνατότητα να θέσει πριν από την έναρξη της παρέμβασης το επιδιωκώμενο αποτέλεσμα και όλα τα επιμέρους στάδια οδοντικής μετακίνησης για την επίτευξη αυτού, και να το παρουσιάσει στον ενδιαφερόμενο. Επίσης είναι εφικτό να κατασκευαστεί η ορθοδοντική συσκευή μέσω του ψηφιακού αρχείο και με την βοήθεια

νάρθηκα που παράγεται από 3D εκτυπωτή, γεγονός που έχει αντίκτυπο στην καλύτερη εφαρμογή και έδραση της, άρα σε γρηγορότερες και αποτελεσματικότερες παρεμβάσεις με καλύτερα τελικά αισθητικά και λειτουργικά αποτελέσματα.

Η ψηφιακή ορθοδοντική είναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας σύγχρονης αντιμετώπισης, συνιστώντας έναν από τους κρισιμότερους παράγοντες για την επίτευξη άριστων αισθητικά και λειτουργικά θεραπευτικών αποτελεσμάτων.

Αποτυπώματα & εκμαγεία

Τα αποτυπώματα και η κατασκευή γύψινων εκμαγείων των δοντιών και των γνάθων είναι ακόμη και σήμερα μέθοδος εκλογής των περισσοτέρων ορθοδοντικών. Πιθανώς μέσα στα επόμενα χρόνια αυτά να αντικατασταθούν από ψηφιακά εκμαγεία που κατασκευάζονται ανέπαφα με την χρήση ψηφιακού ενδοστοματικού σαρωτή, όπως συμβαίνει πλέον στο ιατρείο μας. Αυτό θα γλίτωνε τους ασθενείς από τη δυσάρεστη λήψη αποτυπωμάτων και τους γιατρούς από την αποθήκευση γύψινων εκμαγείων βάρους εκατοντάδων κιλών. 

Πανοραμική ακτινογραφία

Καθοριστική είναι η πανοραμική ακτινογραφία, η οποία απαιτείται  πάντοτε πριν την έναρξη της θεραπείας προκειμένου να μπορούν να εντοπίζονται εκ των προτέρων τερηδόνες, ελλείποντα δόντια, φλεγμονές στη γνάθο και παρόμοια ευρήματα “έκπληξης” όπου δεν υφίσταται κλινική υποψία. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις λαμβάνεται μία ακόμη πανοραμική κατά τη διάρκεια της θεραπείας, για να ελεγχθεί η σωστή κλίση των ριζών των δοντιών. Οι περισσότερες θεραπείες ολοκληρώνονται με μία ή το πολύ δύο πανοραμικές, ενώ μέχρι σήμερα οι 2-3  ακτινογραφίες του κρανίου και των γνάθων είναι ακόμη ευρέως διαδεδομένη πρακτική.

Πλάγια κεφαλομετρική ακτινογραφία

Η πλάγια κεφαλομετρική ακτινογραφία (Ceph) εξακολουθεί μεν να είναι διαδεδομένο πρότυπο διαγνωστικής προσέγγισης, όμως από επιστημονικής άποψης είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων περιττή. Η πλάγια κεφαλομετρική ακτινογραφία έχει προσφέρει βεβαίως πολλές επιστημονικές γνώσεις, χωρίς τις οποίες η σύγχρονη κλινική ορθοδοντική πράξη θα ήταν διαφορετική. Ωστόσο, η συμβολή της στον προγραμματισμό θεραπειών ρουτίνας είναι αμελητέα, με αποτέλεσμα οι ορθοδοντικοί να μπορούν να παραλείψουν αυτή την ακτινογραφία χωρίς καμμία απώλεια διαγνωστικής ποιότητας, απαλλάσσοντας με αυτόν τον τρόπο τον ασθενή τους από μια άσκοπη έκθεση σε ακτινοβολία.

Αποφυγή υπερδιάγνωσης

Σημαντικό για εμάς είναι να αποφεύγεται η άνευ νοήματος και σκοπού υπερδιάγνωση.  

Αυτό αφορά τις τρισδιάστατες ακτινογραφίες κρανίου, τις αποκαλούμενες ψηφιακές ογκομετρικές τομογραφίες (CBCT), που έχουν γίνει της μόδας τον τελευταίο καιρό. Ωστόσο, τα δεδομένα που προκύπτουν από αυτές συμβάλλουν ελάχιστα στην κατάρτιση του θεραπευτικού πλάνου σε περιπτώσεις ρουτίνας, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να έχουν ελάχιστο όφελος από την χρήση αυτής τη δαπανηρής τεχνολογίας. Επιπλέον, η CBCT επιβαρύνει τον ασθενή με πολλαπλή δόση ακτινοβολίας σε σχέση με μια συμβατική πανοραμική ακτινογραφία. Ως εκ τούτου, για νομικούς λόγους, η διενέργεια μιας CBCT χωρίς ιδιαίτερο λόγο πρέπει να θεωρηθεί έως και αξιόποινη σωματική βλάβη.

Όσον αφορά την CBCT, ισχύει ο κανόνας ότι δεν προσφέρουν πάντα οφέλη στον ασθενή όσα είναι τεχνικώς εφικτά. Στην τεράστια πλειοψηφία των περιπτώσεων λοιπόν, αυτά το διαγνωστικό αυτό μέσο είναι περιττό για την κατάρτιση του σχεδίου της ορθοδοντικής θεραπείας.

Τα αφαιρούμενα σιδεράκια που κατασκευάζονται στο εργαστήριο τοποθετούνται από τον ορθοδοντικό στο στόμα και ελέγχονται για την ακρίβεια εφαρμογής και τη σταθερότητα. Συνήθως είναι απαραίτητες κάποιες μικρές προσαρμογές των στοιχείων στερέωσης. Όταν ολοκληρωθεί αυτό, μπορούν να ενεργοποιηθούν τα υπεύθυνα για την μετακίνηση των δοντιών στοιχεία που έχουν τα μασελάκια. Αυτά μπορεί να είναι βίδες ή ελατήρια από λεπτά σύρματα, τα οποία ρυθμίζονται από τον ορθοδοντικό, με τρόπο ώστε να ασκούν πίεση στα δόντια που πρόκειται να μετακινηθούν. Στον ασθενή εξηγούνται η τοποθέτηση και η αφαίρεση στο στόμα, ο χρόνος χρήσης και η φροντίδα όσον αφορά την υγιεινή τους. Τέλος, κλείνεται ένα ραντεβού για να ελεγχθεί η πρόοδος.

Πριν συγκολληθούν τα άγκιστρα, όλα τα δόντια καθαρίζονται και στιλβώνονται. Στη συνέχεια, οι επιφάνειες των δοντιών στα οποία θα συγκολληθούν τα σταθερά σιδεράκια, αδροποιούνται ελαφρώς επιφανειακά με αραιό οξύ. Κατόπιν, τοποθετείται στον ασθενή ένας αποστάτης για τα χείλη και τα μάγουλα, και τα δόντια στεγνώνονται με κυλίνδρους από βαμβάκι και την σιελαντλία. Οι αδροποιημένες επιφάνειες των δοντιών πλέον φαίνονται θαμπές, σε αντίθεση με τη λαμπερή, μη επεξεργασμένη αδαμαντίνη.

Τώρα ο ορθοδοντικός εφαρμόζει στα δόντια μια διαφανή, λεπτόρρευστη κόλλα σε λεπτή στρώση, ενώ η βοηθός οδοντιάτρου τοποθετεί μια παχύρρευστη κόλλα στη βάση των αγκυλίων (brackets). Τώρα η βοηθός δίνει στον ορθοδοντικό το ένα bracket μετά το άλλο.

Ο ορθοδοντικός τοποθετεί το καθένα χωριστά στο δόντι, το ευθυγραμμίζει και απομακρύνει προσεκτικά την περίσσεια κόλλας με έναν ανιχνευτήρα. Όταν κολληθούν όλα τα άγκιστρα, αφαιρείται ο αποστάτης για το μάγουλο και ο ασθενής μπορεί να ξεπλύνει καλά το στόμα του για να χαλαρώσει. Στη συνέχεια, τα ορθοδοντικά σύρματα εισάγονται και στερεώνονται στα αγκύλια (brackets). Η όλη διαδικασία διαρκεί από 25 έως 40 λεπτά. Μπορεί να παρουσιαστεί ένα μικρό τσίμπημα σε κάποια σημεία, αλλά συνολικά η τοποθέτηση των brackets είναι χωρίς πίεση, ανώδυνη και ακίνδυνη.

Χωρίς καλή υγιεινή των δοντιών, η ορθοδοντική θεραπεία δεν έχει νόημα, διότι σε τι χρησιμεύουν τα ίσια, αλλά σοβαρά αποχρωματισμένα ή κατεστραμμένα από την τερηδόνα δόντια; Ειδικά όταν χρησιμοποιούνται σταθερά σιδεράκια, η στοματική υγιεινή είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της θεραπείας. Ως εκ τούτου, σημαντικό μέρος της καθημερινής εργασίας μας είναι να υποστηρίζουμε τους ασθενείς μας στην εκμάθηση της τέλειας υγιεινής των δοντιών. Δείχνουμε στους ασθενείς μας ουσιαστικά την τεχνική Bass, η οποία συνιστάται σε όλο τον κόσμο από οδοντιάτρους έμπειρους στη στοματική υγιεινή.

1. Η βασική θέση της οδοντόβουρτσας είναι κατά το ήμισυ στο δόντι και κατά το ήμισυ στο ούλο (κατά το ήμισυ στο κόκκινο και κατά το ήμισυ στο λευκό). Οι τρίχες δείχνουν κατά περίπου 45° προς τον άξονα του δοντιού, στην άνω γνάθο λοξά προς τα επάνω, στην κάτω γνάθο λοξά προς τα κάτω. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει καλύτερη πρόσβαση στην προβληματική περιοχή – το όριο κόκκινου και λευκού ή το χείλος των ούλων.
2. Ο καθαρισμός των δοντιών διεξάγεται με ήπια (!) πίεση με μικρές κινήσεις δόνησης επί τόπου, ούτως ώστε οι άκρες των τριχών να μπορούν να εισχωρούν στα κενά των δοντιών και στη ρηχή κοιλότητα στο χείλος των ούλων. Αντίθετα, με μεγάλες ή κυκλικές κινήσεις “σκουπίσματος” είναι δυνατός μόνο ένας επιφανειακός καθαρισμός.
3. Είναι σημαντικό να συνηθίζει κανείς σε μια συστηματική σειρά καθαρισμού, για παράδειγμα, στην άνω γνάθο πρώτα τις μασητικές επιφάνειες, μετά τις εξωτερικές επιφάνειες, έπειτα τις εσωτερικές επιφάνειες των δοντιών, ακολουθούμενη από την ίδια σειρά στην κάτω γνάθο, πάντα δόντι προς δόντι. Μόνο έτσι μπορεί κανείς να είναι βέβαιος ότι δεν συνηθίζει να ξεχνά κάποια δόντια.

Με την τεχνική Bass μπορεί να αφαιρείται σε τρία λεπτά όλη η πλάκα χωρίς υπολείμματα. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να γίνεται τόσο σχολαστικός καθαρισμός τρεις φορές την ημέρα. Μετά το πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα, αρκεί ένας επιφανειακός καθαρισμός. Όμως μία φορά την ημέρα, κατά προτίμηση το βράδυ, η οδοντική πλάκα πρέπει να αφαιρείται εντελώς. Συνεπώς το βράδυ πρέπει να εξαντλούνται και τα τρία λεπτά!

Οδοντόβουρτσες

Οδοντόβουρτσες χειρός: Συνιστούμε να χρησιμοποιείτε μόνο οδοντόβουρτσες μικρής κεφαλής με μαλακές έως μέτριες τρίχες και να μη χρησιμοποιείτε τις οδοντόβουρτσες για πάνω από 8 εβδομάδες.

Ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες: Οι καλύτερες από τις ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες πραγματικά καθαρίζουν κάπως σχολαστικότερα από τις οδοντόβουρτσες χειρός. Όμως η διαφορά δεν είναι τόσο μεγάλη, ώστε να έχει νόημα μια γενική σύσταση για χρήση ηλεκτρικής οδοντόβουρτσας. Τέλος, το αποτέλεσμα καθαρισμού με την ηλεκτρική οδοντόβουρτσα και με την οδοντόβουρτσα χειρός εξαρτάται από την τεχνική που χρησιμοποιείται και, κυρίως, από τη χρονική διάρκεια. Και εδώ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σκληρές τρίχες και οι κεφαλές πρέπει να αντικαθίστανται ανά 8 εβδομάδες.

Μεσοδόντια υγιεινή

Κάθε παιδί ξέρει ότι μια οδοντόβουρτσα είναι απαραίτητη για να διατηρούνται τα δόντια υγιή. Ωστόσο, ακόμα και για τους ενήλικες συχνά δεν είναι σαφές ότι είναι εξίσου απαραίτητος ο καθαρισμός ανάμεσα στα δόντια. Το οδοντικό νήμα ή τα μεσοδόντια βουρτσάκια δεν είναι πολυτέλεια για φανατικούς, αλλά ανήκουν στον βασικό εξοπλισμό όπως και η οδοντόβουρτσα. Χωρίς τα κατάλληλα μέσα για τον μεσοδόντιο καθαρισμό των δοντιών, τα δόντια και τα ούλα δεν μπορούν να διατηρηθούν υγιή σε μακροπρόθεσμο επίπεδο: τόσο η τερηδόνα όσο και η περιοδοντική νόσος είναι απειλητικές όταν το μεσοδόντιο διάστημα είναι διαρκώς γεμάτο με βακτηριακή πλάκα. Ωστόσο, η χρήση του οδοντικού νήματος ή της οδοντόβουρτσας θα πρέπει να επιδεικνύεται οπωσδήποτε στο ιατρείο από εκπαιδευμένο προσωπικό, διότι με την εσφαλμένη χρήση δεν επιτυγχάνεται καλό αποτέλεσμα καθαρισμού και μπορεί ακόμη και να προκληθεί ζημιά στα δόντια.

Υγιεινή των δοντιών με σταθερά σιδεράκια

Τα σταθερά σιδεράκια προκαλούν πάντα δυσκολία στην υγιεινή των δοντιών, αφού παρουσιάζουν δύσκολες στον καθαρισμό γωνίες και σχισμές. Παρόλα αυτά, για την υγιεινή των δοντιών με σταθερά σιδεράκια ισχύουν οι ίδιες αρχές όπως για την κανονική υγιεινή των δοντιών. Γι’ αυτό, όταν υπάρχουν σταθερά σιδεράκια με άγκιστρα πάνω στα δόντια, συνιστούμε την τεχνική Bass (βλ. κεφάλαιο «Υγιεινή των δοντιών»). Η μοναδική αλλαγή κατά τον καθαρισμό των δοντιών που φέρουν άγκιστρα είναι ότι η κεφαλή της οδοντόβουρτσας κατευθύνει ορισμένες κινήσεις δόνησης κατά 45° προς τα κάτω και στη συνέχεια κατά 45° προς τα πάνω. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η απομάκρυνση των υπολειμμάτων τροφών και της οδοντικής πλάκας από όλες τις πιθανές “κρυψώνες”. Αυτό υποδηλώνει αυτόματα ότι ο καθαρισμός των δοντιών με σταθερά σιδεράκια – άγκιστρα – διαρκεί περισσότερο από ό,τι συμβαίνει χωρίς άγκιστρα. Η ιδανική διάρκεια καθαρισμού των δοντιών χωρίς άγκιστρα είναι περίπου 3 λεπτά, ενώ για τον καθαρισμό με άγκιστρα πρέπει να υπολογίζονται 5 λεπτά. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να γίνεται σχολαστικός καθαρισμός ύστερα από κάθε γεύμα. Μετά το πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα, αρκεί ένας επιφανειακός καθαρισμός. Όμως μία φορά την ημέρα, κατά προτίμηση το βράδυ, η οδοντική πλάκα πρέπει να αφαιρείται εντελώς. Συνεπώς το βράδυ πρέπει να επενδύονται και τα πέντε λεπτά! Αν τηρούνται αυτοί οι κανόνες, μπορούν να προλαμβάνονται σχεδόν πλήρως οι ζημιές στα δόντια σε σχέση με τα σταθερά σιδεράκια.

Μεσοδόντια υγιεινή με σταθερά σιδεράκια

Δυστυχώς, η χρήση οδοντικού νήματος κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια περιορίζεται σοβαρά, διότι τα σύρματα της ακίνητης συσκευής εμποδίζουν τον πλήρη καθαρισμό του μεσοδόντιου διαστήματος. Φυσικά, μπορεί κανείς τουλάχιστον να προσπαθήσει να καθαρίσει όσο το δυνατόν περισσότερο το μεσοδόντιο διάστημα με κανονικό οδοντικό νήμα. Τα μεσοδόντια διαστήματα των πρόσθιων δοντιών μπορούν κατά κανόνα να καθαρίζονται με Super Floss, ένα ειδικό οδοντικό νήμα με μηχανισμό για το πέρασμα του νήματος. Όμως όποιος λαμβάνει σοβαρά υπόψη την υγιεινή των δοντιών θα πρέπει να ζητήσει από τον ορθοδοντικό του να του δείξει τη χρήση του οδοντικού νήματος με μηχανισμό για το πέρασμα του νήματος, με το οποίο, παρά τα άγκιστρα, μπορεί να καθαρίζει τέλεια τα δόντια του. Για ενήλικες με κάπως ευρύτερα διαστήματα μεταξύ των δοντιών, είναι επίσης κατάλληλα τα μεσοδόντια βουρτσάκια, όμως θα πρέπει να επιλεγούν τα σωστά μεγέθη στο ορθοδοντικό ιατρείο. Με αυτές τις μικρές οδοντόβουρτσες, είναι δυνατή η τέλεια υγιεινή μεταξύ των δοντιών στους περισσότερους ασθενείς, ακόμη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια. Είναι σκόπιμο αυτά τα βουρτσάκια να χρησιμοποιούνται το βράδυ δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα. Μεσοδόντια υγιεινή

Κάθε παιδί ξέρει ότι μια οδοντόβουρτσα είναι απαραίτητη για να διατηρούνται τα δόντια υγιή. Ωστόσο, ακόμα και για τους ενήλικες συχνά δεν είναι σαφές ότι είναι εξίσου απαραίτητος ο καθαρισμός ανάμεσα στα δόντια. Το οδοντικό νήμα ή τα μεσοδόντια βουρτσάκια δεν είναι πολυτέλεια για φανατικούς, αλλά ανήκουν στον βασικό εξοπλισμό όπως και η οδοντόβουρτσα. Χωρίς τα κατάλληλα μέσα για τον μεσοδόντιο καθαρισμό των δοντιών, τα δόντια και τα ούλα δεν μπορούν να διατηρηθούν υγιή σε μακροπρόθεσμο πλαίσιο: τόσο η τερηδόνα όσο και η περιοδοντική νόσος είναι απειλητικές όταν το μεσοδόντιο διάστημα είναι διαρκώς γεμάτο με βακτηριακή πλάκα. Ωστόσο, η χρήση του οδοντικού νήματος ή της οδοντόβουρτσας θα πρέπει να επιδεικνύεται οπωσδήποτε στο ιατρείο από εκπαιδευμένο προσωπικό, διότι με την εσφαλμένη χρήση δεν επιτυγχάνεται καλό αποτέλεσμα καθαρισμού και μπορεί ακόμη και να προκληθεί ζημιά στα δόντια. Όποιος το επιθυμεί σοβαρά, μπορεί επίσης να επιτύχει επαρκή μεσοδόντια υγιεινή κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια.

Τα σταθερά σιδεράκια σημαίνουν αναπόφευκτα δυσκολία στη φροντίδα των δοντιών, αφού παρουσιάζουν δύσκολες στον καθαρισμό γωνίες και σχισμές. Παρόλα αυτά, για τη φροντίδα των δοντιών με σταθερά σιδεράκια ισχύουν οι ίδιες αρχές όπως για την κανονική φροντίδα των δοντιών. Γι’ αυτό, όταν υπάρχουν σιδεράκια με άγκιστρα πάνω στα δόντια, συνιστούμε την τεχνική Bass: η κεφαλή της οδοντόβουρτσας τοποθετείται κατά το ήμισυ στο κόκκινο και κατά το ήμισυ στο λευκό, δηλαδή κατά το ήμισυ στο δόντι και κατά το ήμισυ στο ούλο, και ο καθαρισμός γίνεται με μικρές μετακινήσεις δόνησης, στις οποίες η κεφαλή της βούρτσας παραμένει σχεδόν επί τόπου. Η μοναδική αλλαγή στην κανονική τεχνική Bass κατά τον καθαρισμό των δοντιών που φέρουν άγκιστρα είναι ότι η κεφαλή της βούρτσας κατευθύνει ορισμένες μετακινήσεις δόνησης κατά 45° προς τα κάτω και στη συνέχεια κατά 45° προς τα πάνω. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η απομάκρυνση των υπολειμμάτων τροφών και της οδοντικής πλάκας από όλες τις πιθανές “κρυψώνες”. Αυτό υποδηλώνει αυτόματα ότι ο καθαρισμός των δοντιών με σταθερά σιδεράκια διαρκεί περισσότερο από ό,τι συμβαίνει χωρίς άγκιστρα. Ιδανική διάρκεια καθαρισμού των δοντιών χωρίς άγκιστρα είναι περίπου 3 λεπτά, ενώ για τον καθαρισμό με άγκιστρα πρέπει να υπολογίζονται 5 λεπτά. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να γίνεται σχολαστικός καθαρισμός ύστερα από κάθε γεύμα. Μετά το πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα, αρκεί επίσης ένας επιφανειακός καθαρισμός. Όμως μία φορά την ημέρα, κατά προτίμηση το βράδυ, η οδοντική πλάκα πρέπει να αφαιρείται εντελώς. Συνεπώς το βράδυ πρέπει να αξιοποιούνται και τα πέντε λεπτά! Αν τηρούνται αυτοί οι κανόνες, μπορούν να προλαμβάνονται σχεδόν πλήρως οι ζημιές στα δόντια σε σχέση με τα σταθερά σιδεράκια.

Μεσοδόντια υγιεινή με σταθερά σιδεράκια

Κάθε παιδί ξέρει ότι μια οδοντόβουρτσα είναι απαραίτητη για να διατηρούνται τα δόντια υγιή. Ωστόσο, ακόμα και για τους ενήλικες συχνά δεν είναι σαφές ότι είναι εξίσου απαραίτητος ο καθαρισμός ανάμεσα στα δόντια. Το οδοντικό νήμα ή τα μεσοδόντια βουρτσάκια δεν είναι πολυτέλεια για φανατικούς, αλλά ανήκουν στον βασικό εξοπλισμό όπως και η οδοντόβουρτσα. Χωρίς τα κατάλληλα μέσα για τον μεσοδόντιο καθαρισμό των δοντιών, τα δόντια και τα ούλα δεν μπορούν να διατηρηθούν υγιή σε μακροπρόθεσμο επίπεδο: τόσο η τερηδόνα όσο και η περιοδοντική νόσος είναι απειλητικές όταν το μεσοδόντιο διάστημα είναι διαρκώς γεμάτο με βακτηριακή πλάκα.

Οδοντικό νήμα

Δυστυχώς, η χρήση οδοντικού νήματος κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια περιορίζεται σημαντικά, διότι τα σύρματα των σταθερών συσκευών εμποδίζουν τον πλήρη καθαρισμό του μεσοδόντιου διαστήματος. Φυσικά, μπορεί κανείς τουλάχιστον να προσπαθήσει να καθαρίσει όσο το δυνατόν περισσότερο το μεσοδόντιο διάστημα με κανονικό οδοντικό νήμα. Τα μεσοδόντια διαστήματα των πρόσθιων δοντιών μπορούν κατά κανόνα να καθαρίζονται με Super Floss, ένα ειδικό οδοντικό νήμα με μηχανισμό για το πέρασμα του νήματος. Όμως όποιος λαμβάνει σοβαρά υπόψη την υγιεινή του στόματος, μπορεί να επιλέξει από τον ορθοδοντικό ένα ή περισσότερα κατάλληλα μεσοδόντια βουρτσάκια. Με αυτές τις μικρές βούρτσες, είναι δυνατή η τέλεια υγιεινή μεταξύ των δοντιών στους περισσότερους ασθενείς, ακόμη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια. Είναι σκόπιμο αυτά τα βουρτσάκια να χρησιμοποιούνται το βράδυ δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα.

Ωστόσο, η χρήση του οδοντικού νήματος ή της βούρτσας θα πρέπει να επιδεικνύεται οπωσδήποτε στο ιατρείο από εκπαιδευμένο προσωπικό, διότι με την εσφαλμένη χρήση δεν επιτυγχάνεται καλό αποτέλεσμα καθαρισμού και μπορεί ακόμη και να προκληθεί ζημιά στα δόντια. Όποιος το αντιμετωπίζει σοβαρά, μπορεί επίσης να επιτύχει επαρκή μεσοδόντια υγιεινή κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια.

Μετά την τοποθέτηση της ακίνητης ορθοδοντικής συσκευής είναι δυνατό να εμφανιστούν ερεθισμένες περιοχές σε διάφορα σημεία του στόματος. Από την στιγμή που εμφανιστούν τέτοιες περιοχές τοποθετείται ειδικό οδοντιατρικό κερί (που σας έχει δώσει ο ορθοδοντικός) πάνω στο σημείο-bracket που είναι υπεύθυνο για την δημιουργία του ερεθισμού. Έτσι ανακουφίζονται οι τυχόν ερεθισμένες περιοχές στα χείλη, τα μάγουλα ή την γλώσσα. Συνήθως ο ερεθισμός αυτός των μαλακών μορίων του στόματος παρέρχεται μετά από μια εβδομάδα περίπου, χωρίς να είναι αναγκαία οποιαδήποτε άλλη ενέργεια. Η πλύση-μπούκωμα με χλιαρό αλατόνερο είναι επίσης χρήσιμη τις πρώτες μέρες μετά την τοποθέτηση της συσκευής.

Κατά την διάρκεια των πρώτων 3-4 ημερών μετά την τοποθέτηση της ακίνητης ορθοδοντικής συσκευής είναι συχνή η παρουσία τάσης-πόνου στα δόντια. Αυτά τα συμπτώματα παρέρχονται αυτόματα και ο ασθενής προσαρμόζεται χωρίς μεγάλα προβλήματα στην ορθοδοντική συσκευή. Σε περίπτωση σχετικά έντονης συμπτωματολογίας πόνου μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αναλγητικό που συνηθίζετε να λαμβάνετε σε κεφαλαλγίες (depon, ασπιρίνη κ.τ.λ.).

Κατά την διάρκεια του φαγητού πρέπει να προσέχει κανείς να αποφεύγει το απότομο δάγκωμα μεγάλων τεμαχίων σκληρών τροφών. Η δημιουργία μικρών τεμαχίων πριν την μάσηση είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα στις σκληρές τροφές, προς αποφυγή αποκόλλησης των brackets. Κολλώδεις τροφές όπως τσίχλες, παστέλι, καραμέλες και ποπκορν είναι καλό να αποφεύγονται στα πρώτα στάδια της θεραπείας.

Ενδέχεται, ακόμη και αν τηρούνται οι παραπάνω οδηγίες, κατά την διάρκεια της θεραπείας να ξεκολλήσει κάποιο bracket ή το άκρο του σύρματος να ενοχλεί στο μάγουλο. Στην περίπτωση αυτή παρακαλώ να έλθετε σε επαφή με την γραμματεία του ιατρείου προκειμένου να κανονισθεί κάποιο έκτακτο ραντεβού.

Η τήρηση των κανόνων στοματικής υγιεινής είναι απαραίτητη κατά την διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας. Παρακαλώ να τηρείτε τις οδηγίες που σας δίνονται από το προσωπικό του ιατρείου και που αφορούν την συχνότητα, την διάρκεια και την τεχνική του βουρτσίσματος των δοντιών.

Σε κάθε περίπτωση είναι δυνατή η επικοινωνία με τον ορθοδοντικό οποιαδήποτε στιγμή στον αριθμό 6948741860.

Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την συνεργασία σας.

Η θεραπεία χωρίζεται στην ενεργό θεραπεία, κατά την οποία τα δόντια μετακινούνται με σιδεράκια, και στη μετέπειτα φάση συγκράτησης, κατά την οποία τα δόντια συγκρατούνται στις νέες τους θέσεις.

Η διάρκεια της ενεργού θεραπείας εξαρτάται από τον σκοπό της θεραπείας: η ευθυγράμμιση μόνο δύο περιστραμμένων κοπτήρων μπορεί να γίνει μέσα σε τρεις μήνες, ενώ μια εκτενής ενεργή θεραπεία διαρκεί συνήθως ένα έως δύο χρόνια, ενώ σε ορισμένες επιμέρους περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει ακόμη περισσότερο. Αν το πρόγραμμα θεραπείας είναι καλό, χρόνοι ενεργού θεραπείας άνω των δύο ετών παρουσιάζονται μόνο κατ’ εξαίρεση.

Σε ένα καλά οργανωμένο, σύγχρονο ιατρείο, για τα παιδιά και τους εφήβους είναι εφικτός ένας μέσος χρόνος θεραπείας περίπου 16 μηνών, δηλαδή λίγο λιγότερο από ενάμιση έτος. Ωστόσο, η μέση διάρκεια της θεραπείας είναι συνήθως μεταξύ 3 και 4 ετών, δηλαδή περίπου το διπλάσιο. Αυτό οφείλεται κυρίως στη διαδεδομένη χρήση συχνά άσκοπων και αναποτελεσματικών αφαιρούμενων κινητών συσκευών (μασελάκια). Ένας ακόμη λόγος είναι ότι οι θεραπείες συχνά ξεκινούν πολύ νωρίς, στην ηλικία του δημοτικού δηλαδή. Αντιθέτως, επιστημονικά τεκμηριωμένο πρότυπο ορθοδοντικής παρέμβασης είναι οι περισσότερες θεραπείες να αρχίζουν μόνο όταν ολοκληρωθεί η μόνιμη οδοντοφυΐα, δηλαδή σε ηλικία 11-12 ετών.

Ένας εύλογος μέσος χρόνος θεραπείας για αισθητικές θεραπείες των πρόσθιων δοντιών στους ενήλικες είναι 6-9 μήνες, δηλαδή σημαντικά λιγότερο από ένα έτος. Και πάλι, οι συνήθεις χρόνοι θεραπείας δυστυχώς είναι συχνά πολύ μεγαλύτεροι. Οι εκτενείς θεραπείες σε ενήλικες με διόρθωση σύγκλεισης (δαγκώματος), οι εξαγωγές δοντιών ή άλλα πολύπλοκα μέτρα θεραπείας, διαρκούν κατά μέσο όρο περίπου 18-24 μήνες.

Η διάρκεια της φάσης συγκράτησης ποικίλλει επίσης σε μεγάλο βαθμό, ωστόσο η διαρκής συγκράτηση εφ’ όρου ζωής που ενδείκνυται σε πολλές περιπτώσεις (ειδικά σε θεραπείες ενηλίκων και σε όσους δεν ανέχονται καμία ελάχιστη τυχόν υποτροπή του αποτελέσματος) εξασφαλίζεται καλύτερα με ένα σταθερό συγκρατητικό σύρμα (από τιτάνιο για λόγους ιδανικής βιοσυμβατότητας), κολλημένο στην εσωτερική πλευρά των πρόσθιων δοντιών.

Για δύο λόγους είναι σημαντικό να επιτυγχάνονται οι μικρότεροι δυνατοί χρόνοι θεραπείας για τους ασθενείς μας: πρώτον, οι ορθοδοντικές θεραπείες ενέχουν ορισμένους κινδύνους, ιδίως απασβεστίωση της εξωτερικής επιφάνειας των δοντιών και ζημιές στις ρίζες. Οι δύο κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται αν ο χρόνος θεραπείας είναι σύντομος. Δεύτερον, οι ορθοδοντικές θεραπείες είναι επεμβάσεις επιλογής, για τις οποίες αποφασίζει ελεύθερα ο ασθενής κατόπιν διαβούλευσης με τον ορθοδοντικό και οι οποίες, εκτός από τα αναμενόμενα οφέλη, προκαλούν επίσης ποικίλη επιβάρυνση για τον ασθενή. Εμείς μειώνουμε αυτές τις επιβαρύνσεις στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο, χάρη στους σύντομους χρόνους θεραπείας μας. Γι’ αυτό ο χρόνος της θεραπείας πρέπει πάντα να αποτελεί αντικείμενο της συμβουλευτικής συζήτησης και κατονομάζεται εκ των προτέρων με ακρίβεια τριμήνου.

Μετά την ολοκλήρωση της ορθοδοντικής θεραπείας με σιδεράκια, καταρχήν δεν πρέπει να αναμένεται ότι τα δόντια θα παραμείνουν στις νέες θέσεις τους από μόνα τους. Χωρίς περαιτέρω μέτρα, η φυσιολογική εξέλιξη είναι η περισσότερο ή λιγότερο ταχεία υποτροπή προς την αρχική κατάσταση. Συνεπώς, αν οι ασθενείς επιθυμούν μόνιμο αποτέλεσμα, πρέπει να κάνουν κάτι για τη σταθεροποίηση της θέσης των δοντιών, και μάλιστα εφ’ όρου ζωής ή τουλάχιστον για όσο διαρκεί η επιθυμία τους.

Όλα τα μέτρα για τη σταθεροποίηση του αποτελέσματος της ορθοδοντικής θεραπείας μετά το τέλος της ενεργού θεραπείας ονομάζονται «συγκράτηση». Η συγκράτηση είναι ένα απολύτως απαραίτητο μέρος της ορθοδοντικής θεραπείας, διότι όλες οι μετακινήσεις των δοντιών έχουν την τάση να υποτροπιάζουν (“επιστρέφουν”) μετά το τέλος της θεραπείας. Για τη συγκράτηση χρησιμοποιούνται διάφορα αφαιρούμενα και σταθερά άγκιστρα, τα οποία συνολικά ονομάζονται “συγκρατητές”. Η καλύτερη λύση συνήθως είναι η συγκράτηση εφ’ όρου ζωής, είτε με σταθερούς είτε με αφαιρούμενους μηχανισμούς. Σαφέστατα πιο αξιόπιστοι είναι οι σταθεροί συγκρατητές (συγκρατητικό σύρμα τιτανίου στην εσωτερική πλευρά των προσθίων δοντιών), αν και δυστυχώς εφαρμόζονται από την μειοψηφία των ορθοδοντικών.

Εμπόδια στην ομιλία

Τα περισσότερα αφαιρούμενα σιδεράκια (μασελάκια) αποτελούνται από ένα σώμα από πλαστικό (μεθακρυλικό πολυμεθύλιο, για συντομία PMMA), στοιχεία (κλιπ) συγκράτησης και ενεργά στοιχεία από χαλύβδινο σύρμα. Το πλαστικό σώμα βρίσκεται συνήθως στην εσωτερική πλευρά των δοντιών, με αποτέλεσμα να καλύπτονται με πλαστικό ο ένα μεγάλο μέρος του ουρανίσκου και στην άνω γνάθο και κάτω γνάθο τα δόντια και τα ούλα στην εσωτερική πλευρά. Η πλαστική βάση για λόγους σταθερότητας χρειάζεται ένα ορισμένο πάχος, με αποτέλεσμα να καταλαμβάνεται από τα μασελάκια ένας μεγάλος όγκος, τον οποίο συνήθιζε να γεμίζει η γλώσσα.

Για τον λόγο αυτόν, τα περισσότερα αφαιρούμενα σιδεράκια-μασελάκια προκαλούν έντονα εμπόδια στην ομιλία. Ειδικά με τα αποκαλούμενα λειτουργικά “διπλά μασελάκια” τύπου ενεργοποιητή ή Bionator, συχνά υπάρχει δυνατότητα μόνο για ψέλλισμα. Τα εμπόδια συνήθως είναι τόσο ισχυρά, ώστε οι αφαιρούμενες συσκευές να μην μπορούν να χρησιμοποιούνται στο σχολείο. Όμως τα παιδιά το απόγευμα θέλουν την ελευθερία τους για να παίζουν ή να ασχολούνται με αθλήματα χωρίς εμπόδια. Και εδώ τα μασελάκια ενοχλούν και γι’ αυτόν το λόγο δεν χρησιμοποιούνται.

Από επιστημονικές μελέτες είναι γνωστό ότι για τους λόγους αυτούς τα αφαιρούμενα σιδεράκια σχεδόν πάντα μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο τη νύχτα, δηλαδή κατά το μόνο χρονικό διάστημα στο οποίο δεν προκαλούνται εμπόδια στην ομιλία. Ωστόσο, με τον νυχτερινό χρόνο χρήσης μπορούν να επιτευχθούν ελάχιστα θετικά αποτελέσματα θεραπείας, κι έτσι οι θεραπείες με αφαιρούμενα σιδεράκια αποτυγχάνουν σε μεγάλο ποσοστό.

Αντιθέτως, τα σταθερά σιδεράκια σε γενικές γραμμές δεν εμποδίζουν με κανέναν τρόπο την ομιλία, αφού συνήθως τοποθετούνται στην εξωτερική πλευρά των δοντιών και δεν εμποδίζουν τη λειτουργία της γλώσσας. Μερικά σταθερά βοηθητικά εξαρτήματα, όπως το υπερώιο τόξο ή ακόμη και η συσκευή διεύρυνσης της υπερώιας ραφής, είναι τοποθετημένα στην πλευρά του ουρανίσκου, όμως αφήνουν πάντα ελεύθερο τον εμπρόσθιο ουρανίσκο, ο οποίος είναι σημαντικός για την ομιλία. Ακόμη και με αυτά συνήθως δεν υπάρχει περιορισμός της ομιλίας.

Μόνο τα σταθερά σιδεράκια με αγκύλια (brackets) στην εσωτερική πλευρά των δοντιών (γλωσσική ορθοδοντική) μπορούν να οδηγήσουν σε εμπόδια στον σχηματισμό κάποιων φθόγγων σε ευαίσθητα άτομα. Ωστόσο, ύστερα από μια περίοδο προσαρμογής λίγων εβδομάδων, οι ασθενείς τους αναπαράγουν πάλι.

Πόνοι

Όλα τα σιδεράκια μετακινούν τα δόντια μέσω πίεσης. Η πίεση μεταφέρεται στις ρίζες των δοντιών και οδηγεί σε οστική απορρρόφηση (μείωση) στην πλευρά της πίεσης και οστική δημιουργία (αύξηση) στην πλευρά της έλξης των ριζών των δοντιών. Αυτή η διαδικασία μπορεί να προκαλέσει επανειλημμένα ενοχλήσεις στα δόντια και περιστασιακά πόνους κατά τη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας.

Τα αφαιρούμενα σιδεράκια συνήθως μετά την ενεργοποίηση από τον ορθοδοντικό ή μετά το άνοιγμα μιας ενσωματωμένης βίδας προκαλούν για λίγες ημέρες ελαφρές ενοχλήσεις στα δόντια. Τα σταθερά σιδεράκια, ιδίως τα σιδεράκια με άγκιστρα (εξοπλισμός με πολλά άγκιστρα) μετά την τοποθέτηση και μετά την αντικατάσταση των συρμάτων προκαλούν ευαισθησία στα δόντια στους περισσότερους ασθενείς για τρεις περίπου ημέρες. Σε ορισμένους πολύ ευαίσθητους ασθενείς αυτό γίνεται αντιληπτό ακόμη και ως πονόδοντος. Αυτοί οι ασθενείς μπορούν να ξεπεράσουν τη σύντομη φάση πόνου με κοινά παυσίπονα.

Συμβουλή: Όσο πιο μεγάλοι σε ηλικία είναι οι ασθενείς τόσο μεγαλύτερες ενοχλήσεις μπορούν να προκαλέσουν οι μετακινήσεις των δοντιών. Ως εκ τούτου, για τις ορθοδοντικές θεραπείες χρειάζεται υπομονή, αντοχή και ανθεκτικότητα.

Κατανάλωση τροφής

Επίσης, με τα περισσότερα αφαιρούμενα σιδεράκια (μασελάκια) δεν είναι δυνατή η πρόσληψη τροφής. Αν και όσοι υποστηρίζουν την χρήση αφαιρούμενων συσκευών, οι οποίες έχουν ξεπεραστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου, αναφέρουν επίσης ότι αυτοί που τα χρησιμοποιούν μπορούν να τα αφαιρέσουν για να φάνε, ισχύει ότι οι βασικές λειτουργίες του στόματος, η ομιλία και η κατανάλωση τροφής, διαταράσσονται έντονα από τα αφαιρούμενα σιδεράκια, ενώ και οι δύο δραστηριότητες είναι δυνατές με τα σταθερά σιδεράκια σχεδόν χωρίς περιορισμό.

Απορροφήσεις ρίζας

Οι απορροφήσεις ρίζας είναι οι υποχωρήσεις της ρίζας των δοντιών, που μπορεί να εκδηλωθούν με μικρές, αφορισμένες κοιλότητες ή ακόμη και με εξαφάνιση ολόκληρων ακρορριζίων. Μπορούν επίσης να παρουσιαστούν στη φυσική οδοντοφυΐα ακόμη και χωρίς ορθοδοντική θεραπεία, αλλά είναι επίσης κοινό επακόλουθο των ορθοδοντικών θεραπειών. Οι απορροφήσεις ρίζας επανορθώνονται κατά ένα μέρος, όμως οι μεγαλύτερες αλλοιώσεις εξακολουθούν να υπάρχουν μετά τη θεραπεία. Οι περισσότερες απορροφήσεις ρίζας είναι τόσο μικρές ώστε να μην είναι ορατές στην πανοραμική ακτινογραφία δοντιών και ποτέ δεν γίνονται αντιληπτές ως  επιβλαβείς μόνιμες συνέπειες.

Περίπου στο 20% των ασθενών που υποβλήθηκαν σε ορθοδοντική θεραπεία, με προσεκτικότερη εξέταση εντοπίζονται μεταβολές στην πανοραμική ακτινογραφία δοντιών. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές πολύ σπάνια αποκτούν σημασία για τη μετέπειτα ζωή. Παρόλο που μπορεί να παρουσιαστεί θεωρητικά απώλεια δοντιών λόγω απορροφήσεων ρίζας, περιγράφεται εξαιρετικά σπάνια σε όλη την επιστημονική βιβλιογραφία. Οι κυριότεροι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, πέραν από την κληρονομική προδιάθεση, είναι ο χρόνος θεραπείας και το μήκος της διαδρομής, την οποία πρέπει να διανύσουν οι ρίζες. Ωστόσο, πότε δεν αποδείχτηκε σαφώς η αιτιολογική επίδραση ορισμένων ορθοδοντικών συσκευών ή μεθόδων θεραπείας.

Απασβέστωση αδαμαντίνης και τερηδόνα

Τα σιδεράκια είανι μόμιμα προσκολλημένα στα δόντια και με αυτόν τον τρόπο εμποδίζουν τόσο τον φυσικό αυτοκαθαρισμό όσο και τη φροντίδα των δοντιών στο σπίτι. Τα αφαιρούμενα σιδεράκια, όσο αναποτελεσματικά και αν είναι για τη μετακίνηση των δοντιών, μπορούν τουλάχιστον να αφαιρούνται για τη φροντίδα των δοντιών: συνεπώς έχουν ελάχιστο θεραπευτικό όφελος, αλλά και δεν προκαλούν ζημιά στην αδαμαντίνη.

Αντίθετα, τα σταθερά σιδεράκια βρίσκονται πάνω στα δόντια και κατά το βούρτσισμα των δοντιών. Προκαλούν τραχύτητα, γωνίες και σχισμές, σε μέρη όπου χωρίς τα σιδεράκια θα υπήρχαν μόνο λείες επιφάνειες αδαμαντίνης. Για τον λόγο αυτόν, με τα σταθερά σιδεράκια αυξάνεται αυτόματα ο κόπος της φροντίδας όσον αφορά την υγιεινή. Ιδίως οι νεαροί ασθενείς, οι οποίοι φθάνουν στα ορθοδοντικά ιατρεία συνοδευόμενοι από τους γονείς τους χωρίς να έχουν δικό τους κίνητρο για θεραπεία, έχουν την τάση να αμελούν τον καθαρισμό των δοντιών κι έτσι, κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια, εμφανίζεται περιστασιακά η αποκαλούμενη απασβεεστίωση της αδαμαντίνης, δηλαδή υπόλευκοι αποχρωματισμοί της αδαμαντίνης γύρω από τα άγκιστρα. Στη χειρότερη περίπτωση, αυτοί οι αποχρωματισμοί μπορεί να εξελιχθούν σε καφετί αποχρώσεις και τελικά σε τερηδόνα.

Δεν καταστρέφεται η αδαμαντίνη από τα σταθερά σιδεράκια, αλλά από την ύπαρξη οδοντικής πλάκας

Η αδαμαντίνη δεν καταστρέφεται από τα σταθερά σιδεράκια. Κάτω από τα άγκιστρα, αφού αφαιρεθούν τα σιδεράκια, ακόμη και με πολύ κακή φροντίδα των δοντιών, πάντα αποκαλύπτεται υγιής, μη αποχρωματισμένη αδαμαντίνη. Η οδοντική πλάκα που δεν αφαιρείται κατά τη διάρκεια της (αμελούς) φροντίδας των δοντιών είναι εκείνη που καταστρέφει την αδαμαντίνη: άρα πρόκειται για πρόβλημα στοματικής υγιεινής, το οποίο μπορεί να αποφευχθεί πλήρως με λίγη παρότρυνση και επιδεξιότητα. Οι άσχημες απασβεστιώσεις, για τις οποίες συχνά εκφράζονται παράπονα, ως επί το πλείστον βελτιώνονται κάπως μετά το τέλος της θεραπείας, όμως συχνά παραμένουν ορατές εφ’ όρου ζωής. Οι ορθοδοντικοί εδώ μπορούν να εφαρμόσουν πρόληψη, τοποθετώντας σταθερά σιδεράκια μόνο σε ασθενείς με καλή στοματική υγιεινή και επιβλέποντας τη φροντίδα των δοντιών σε κάθε επίσκεψη ελέγχου. Δυστυχώς, πολλοί ορθοδοντικοί δεν θεωρούν καθήκον τους αυτόν το σημαντικό τομέα. Και οι ίδιοι οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι χωρίς καλή στοματική υγιεινή μπορούν να προκληθούν ζημιές στα δόντια και να καθαρίζουν πολύ αξιόπιστα τα δόντια τους, όταν είναι κολλημένα άγκιστρα.

Συμβουλή: σε νεαρούς ασθενείς που δεν ενδιαφέρονται για σιδεράκια και με κακή στοματική υγιεινή είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η ορθοδοντική θεραπεία. Επίσης, η στροφή προς τα φιλικά προς την υγιεινή αλλά αναποτελεσματικά αφαιρούμενα σιδεράκια δεν βοηθά αυτούς τους ασθενείς, διότι ακριβώς αυτή η ομάδα ασθενών δεν φορά τα αφαιρούμενα σιδεράκια-μασελάκια.

Το ανθρώπινο στόμα στην πραγματικότητα δεν είναι κατασκευασμένο για να υποδέχεται ορθοδοντικά σιδεράκια. Ως εκ τούτου, αναπόφευκτα όλα τα σιδεράκια προκαλούν ενοχλήσεις στα δόντια ή στις ευαίσθητες επιφάνειες της γλώσσας, των ούλων, των χειλών και των παρειών (μάγουλα). Οι περισσότερες από αυτές τις ενοχλήσεις είναι συμβατές με μια φυσιολογική ζωή, όμως οι ιδιαίτερα ευαίσθητοι ασθενείς υποφέρουν πολύ κατά καιρούς από τη θεραπεία με σιδεράκια. Αποφασιστικός παράγοντας εδώ είναι η έκταση των παραπόνων, και οι ορθοδοντικοί που σκέπτονται ανθρώπινα θα προτιμούν πάντα εκείνα τα σιδεράκια που επιβαρύνουν λιγότερο τη ζωή των ασθενών τους. Πέρα από τις συχνά επώδυνες ενοχλήσεις, πολλές φυσιολογικές λειτουργίες του στόματος εμποδίζονται ή καθίστανται αδύνατες από τα σιδεράκια.

Ομιλία

Έτσι, πολλά αφαιρούμενα σιδεράκια εμποδίζουν την ομιλία τόσο έντονα, ώστε οι περισσότεροι ασθενείς να φορούν αυτά τα σιδεράκια μόνο τη νύχτα. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να υπάρξει επιτυχία, με αποτέλεσμα τα αφαιρούμενα σιδεράκια να είναι απλά ακατάλληλα για τους περισσότερους ασθενείς. Η διαταραχή της ομιλίας με πολλά αφαιρούμενα σιδεράκια είναι τόσο ισχυρή, ώστε με τις συσκευές στο στόμα να είναι δυνατό μόνο ένα δυσνόητο ψέλλισμα. Τα εμπόδια στον λόγο αποτελούν αναπόφευκτη αιτία για την απόρριψη της χρήσης όσον αφορά τα περισσότερα αφαιρούμενα σιδεράκια. Οι ορθοδοντικοί το γνωρίζουν πολύ καλά, όμως παρόλα αυτά προτιμούν να χρησιμοποιούν αφαιρούμενα σιδεράκια, διότι με αυτά μπορούν απλά να επιτύχουν μεγαλύτερο κέρδος.

Ερωτισμός και σεξ

Το ανθρώπινο στόμα αν μη τι άλλο έχει επίσης μεγάλη ερωτική σημασία κατά την προσέλκυση του παρτενέρ, το φιλί και το σεξ. Αυτό μπορεί να φαίνεται ασήμαντο σε ορισμένους ορθοδοντικούς,  όμως για τους περισσότερους ανθρώπους είναι σημαντικό. Αν περιηγηθεί κανείς λίγο σε διαδικτυακά φόρουμ για άτομα με σιδεράκια, γρήγορα διαπιστώνει ότι αυτό το θέμα για πολλούς ανθρώπους έχει μεγάλη σημασία και ότι οι περιορισμοί σε αυτόν τον τομέα βιώνονται ως πολύ επιβαρυντικοί. Και εδώ ο απολογισμός είναι πολύ σαφής: τα αφαιρούμενα σιδεράκια δεν είναι συμβατά με την ερωτική δραστηριότητα, ενώ τα περισσότερα σταθερά σιδεράκια πραγματικά δεν προκαλούν εμπόδια.

Ψυχολογία και ευεξία

Επιπλέον, τα σιδεράκια σε ευαίσθητα άτομα προκαλούν έναν εντελώς υποκειμενικό περιορισμό της αυτοπεποίθησης και της σιγουριάς στην επικοινωνία. Αυτός ο περιορισμός εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έθιμα και τις συνήθειες στο κοινωνικό περιβάλλον του ασθενούς. Ενώ στις ΗΠΑ τα άγκιστρα σε ενήλικες θεωρούνται φυσιολογικά, οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ελλάδα συνδυάζουν τα σταθερά σιδεράκια με την παιδική και εφηβική ηλικία. Γι’ αυτόν το λόγο, ακόμη και αστέρες του κινηματογράφου στις ΗΠΑ δεν έχουν πρόβλημα να εμφανιστούν δημόσια με ορατά άγκιστρα, την στιγμή που στην Ελλάδα ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Εξάλλου, στην πραγματικότητα οι ενήλικες με σταθερά σιδεράκια στην Ελλάδα συνήθως δεν αντιμετωπίζονται με σαρκασμό και χλευασμό, αλλά με φιλικό ενδιαφέρον και σεβασμό.

Οι ορθοδοντικές θεραπείες διαρκούν 6-24 μήνες όταν πραγματοποιούνται σύμφωνα με τη σημερινά επιστημονικά δεδομένα και με σύγχρονα μέσα θεραπείας. 

Σε θεραπείες με σταθερά σιδεράκια, τα διαστήματα των επισκέψεων είναι συνήθως ανά 4-6 εβδομάδες. Κατά τη θεραπεία με αφαιρούμενα σιδεράκια (μασελάκια), τα διαστήματα μπορεί να παραταθούν σε έως και ανά 12 εβδομάδες. 

Το ανθρώπινο στόμα στην πραγματικότητα δεν έχει αναπτυχθεί πρωτίστως ως χώρος τοποθέτησης ορθοδοντικών συσκευών. Το στόμα είναι πολύ πιο κατάλληλο για τις φυσικές λειτουργίες του, όπως η αναπνοή, η κατανάλωση τροφής και η ομιλία. Τα σιδεράκια στο στόμα οδηγούν σε μικρότερους ή μεγαλύτερους περιορισμούς της αίσθησης, της γεύσης, της ομιλίας και της πρόσληψης τροφής. Το μέγεθος και η ένταση των περιορισμών αυτών είναι φυσικά καθοριστικής σημασίας.

Σχεδόν όλα τα αφαιρούμενα σιδεράκια/ μασελάκια διαθέτουν έναν σκελετό βάσης κατασκευασμένο από ακρυλικό, ο κύριος όγκος του οποίου τοποθετείται μεταξύ των δοντιών και της γλώσσας (το δεδομένο αυτό δεν ισχύει ασφαλώς για τους διαφανείς νάρθηκες Invisalign). Συχνά ένα μεγάλο μέρος του ουρανίσκου καλύπτεται από ακρυλικό. Γι’ αυτόν το λόγο, τα αφαιρούμενα σιδεράκια σχεδόν πάντα συνοδεύονται από σημαντικά εμπόδια στην ομιλία. Οι περισσότεροι ασθενείς θεωρούν τόσο ενοχλητικά τα εμπόδια στην ομιλία εξαιτίας της μόνιμης χρήσης, ώστε να φορούν τα αφαιρούμενα σιδεράκια (μασελάκια) μόνο τη νύχτα. Όμως για να ήταν αποτελεσματικά, θα χρειάζονταν τουλάχιστον 16 ώρες συνεργασίας την ημέρα, χρόνος που είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί. Συνεπώς, ένα μεγάλο μέρος των θεραπειών με αφαιρούμενα σιδεράκια αποτυγχάνει. Υπό τέτοιες συνθήκες, θα ήταν σκόπιμο να μη σχεδιάζονται εξαρχής θεραπείες με τέτοιες συσκευες. Δυστυχώς πολλοί ορθοδοντικοί εμφανίζουν υψηλότερη οικονομική αμοιβή εξαιτίας των αναποτελεσματικών αφαιρούμενών συσκευών (λόγω της δυνατότητα ελέγχου περισσότερων ασθενών ανά ώρα εργασίας), με αποτέλεσμα αυτά να εξακολουθούν να κυριαρχούν στη θεραπεία παιδιών. Αντιθέτως, τα περισσότερα σταθερά σιδεράκια δεν εμποδίζουν την ομιλία, αφού εφαρμόζονται κυρίως στην εξωτερική πλευρά των δοντιών και καταλαμβάνουν σημαντικά μικρότερο χώρο από τα αφαιρούμενα σιδεράκια. Μόνο ορισμένα, εσωτερικά τοποθετημένα σταθερά σιδεράκια μπορούν, συνήθως προσωρινά, να προκαλέσουν ελαφρούς περιορισμούς στην ομιλία. Αυτά περιλαμβάνουν τις συσκευές διεύρυνσης της υπερώιας ραφής, το υπερώιο τόξο και φυσικά τα εσωτερικά τοποθετημένα άγκιστρα (γλωσσική ορθοδοντική).

Κάθε μετακίνηση των δοντιών έχει την πιθανότητα να προκαλέσει βλάβη στα δόντια και το περιοδόντιο, όπως και ένα αποτελεσματικό φάρμακο πάντα έχει όχι μόνο επιθυμητά, αλλά και ανεπιθύμητα αποτελέσματα.

 

Απορροφήσεις ρίζας

Η απορρόφηση ρίζας είναι η υποχώρηση της ρίζας του δοντιού, που μπορεί να εκδηλωθεί με μικρές, αφορισμένες κοιλότητες ή με εξαφάνιση ολόκληρου του ακρορριζίου. Απορροφήσεις ρίζας μπορούν επίσης να παρουσιαστούν στη φυσική οδοντοφυΐα χωρίς υφιστάμενη  θεραπεία, όμως πιο συχνά αποτελούν κοινό επακόλουθο των ορθοδοντικών θεραπειών. Οι απορροφήσεις ρίζας επανορθώνονται κατά ένα μέρος, όμως τα μεγαλύτερα αλλοίωσεις εξακολουθούν να υπάρχουν μετά τη θεραπεία. Οι περισσότερες απορροφήσεις ρίζας είναι τόσο μικρές ώστε να μην είναι ορατές στην πανοραμική ακτινογραφία δοντιών ενώ στην καθημερινότητα δεν γίνονται αντιληπτές από κάποια επιβλαβή συνέπεια. Περίπου στο 20% των ασθενών που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με σιδεράκια, με προσεκτικότερη εξέταση, εντοπίζονται μεταβολές ορατές στην πανοραμική ακτινογραφία δοντιών. Ωστόσο, πολύ σπάνια αυτές αποκτούν σημασία στη μετέπειτα καθημερινότητα. Η απώλεια δοντιών λόγω απορροφήσεων ρίζας είναι πιθανή, όμως περιγράφεται εξαιρετικά σπάνια σε όλη την επιστημονική βιβλιογραφία. Οι σημαντικότεροι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, πέραν της κληρονομικής προδιάθεσης, είναι ο χρόνος θεραπείας και το μήκος της διαδρομής, την οποία πρέπει να διανύσουν οι ρίζες μέσα στο οστό. Η εφαρμογή υπερμετρων δυνάμεων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απορρόφηση ρίζας. Ωστόσο, ποτέ δεν υπήρξαν βάσιμες αποδείξεις για την αιτιολογική επίδραση συγκεκριμένου τύπου θεραπείας με σιδεράκια ή διαφόρων μεθόδων θεραπείας σε αυτό το φαινόμενο. Συμπερασματικά, ακόμη και με προσεκτικό τρόπο θεραπείας δεν μπορούν να αποτραπούν πλήρως οι απορροφήσεις ρίζας, που στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων αφορούν όμως αλλοιώσεις με μικρό, μάλλον ιστολογικό επίπεδο.

 

Υποχώρηση ούλων και οστών (υφιζήσεις)

Όταν τα συνωστισμένα δόντια ευθυγραμμίζονται, αυτό γίνεται συνήθως με αύξηση της περιμετρου (διεύρυνση) των οδοντικών τόξων. Σε αυτήν τη διαδικασία, όλες οι ρίζες των δοντιών μετακινούνται προς τα έξω διαμέσου του οστού της γνάθου. Σε πολλούς ανθρώπους, οι ρίζες των δοντιών καλύπτονται ούτως ή άλλως από ένα πολύ λεπτό στρώμα ούλων και οστών, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν τάση υποχώρησης των ούλων και αποκάλυψης των ριζών των δοντιών, ακόμη και χωρίς θεραπεία με σιδεράκια. Αν σε αυτό το φαινόμενο προστεθεί η διεύρυνση των οδοντικών τόξων με σιδεράκια, αυτή η διαδικασία μπορεί να επιβαρυνθεί σημαντικά, κάτι που συχνά δεν γίνεται αντιληπτό παρά μόνο πολλά χρόνια μετά το πέρας της ορθοδοντικής θεραπείας. Αυτός ο κίνδυνος σήμερα αυξάνεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι πολλοί ορθοδοντικοί, ακόμη και αν υπάρχει σοβαρότατη έλλειψη χώρου, δεν αφαιρούν πλέον δόντια, αλλά βασίζονται μόνο στην επέκταση (διεύρυνση) των οδοντικών τόξων. Μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια θα φανεί στους περισσότερους ασθενείς ότι αυτή είναι μεν δημοφιλής, αλλά όχι πολύ βιώσιμη στρατηγική θεραπείας. Οι ασθενείς μακροπρόθεσμα θα “πληρώνουν” μια χωρίς νόημα επέκταση, με εκτεθειμένους αυχένες δοντιών και όλες τις σχετικές συνέπειες. Οι ορθοδοντικοί θα έπρεπε να μειώνουν όλο και περισσότερο την οδοντική ουσία των φραγμών, μέσω εξαγωγής δοντιών ή αφαίρεσης αδαμαντίνης, για να επιτυγχάνεται σταθερότητα στα αποτελέσματά τους για δεκαετίες. Τέλος, ας αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι σε θεραπεία υποβάλλονται ως επί το πλείστον νέοι ασθενείς, οι οποίοι έχουν ακόμη πολύ μεγάλο προσδόκιμο ζωής. Ο κίνδυνος υφιζήσεων θα έπρεπε να μειώνεται σε κάθε περίπτωση και με κάθε κόστος, μέσω μικρότερης διενεργούμενης ορθοδοντικής διεύρυνσης.

 

Απασβεστιώσεις αδαμαντίνης

Τα κολλητά άγκιστρα μιας ακίνητης συσκευής στα δόντια είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο θεραπείας, αλλά απαιτεί επίσης καλή στοματική υγιεινή. Στους ασθενείς που δεν πληρούν αυτήν την προϋπόθεση, οι θεραπείες με σταθερά σιδεράκια συχνά προκαλούν μικρούς υπόλευκους ή ακόμη και καφετί αποχρωματισμούς της αδαμαντίνης (αρχόμενες τερηδονικές αλλοιώσεις) που μπορεί να διαρκέσουν εφ΄όρου ζωής. Επειδή οι επιφάνειες κάτω από τα άγκιστρα είναι σφραγισμένες από την ρητίνη συγκόλλησης, και ως εκ τούτου δεν επηρεάζονται ποτέ, σε αντίθεση με τις επιφάνειες ακριβώς γύρω από τα άγκιστρα, αφότου αφαιρεθούν τα σταθερά σιδεράκια, εκδηλώνεται συχνά το περιγράμμα των αγκίστρων, οριοθετούμενο από απασβεστιώσεις.

Το όλο θέμα αφορά σε κάθε περίπτωση δύο πλευρές: συνήθως οι ορθοδοντικοί ήταν προτιμότερο να μην υποβάλλουν σε θεραπεία ασθενείς με κακή στοματική υγιεινή (ούτε τα αφαιρούμενα σιδεράκια δεν είναι κατάλληλα γι’ αυτούς τους ασθενείς, κυρίως λόγω των μεγάλων απαιτήσεων συνεργασίας). Όμως οι πραγματικά σχολαστικοί και ενδιαφερόμενοι ασθενείς έχουν συνήθως επαρκή κίνητρα για να παραμείνουν υγιείς και χωρίς αρχόμενες τερηδονικές αλλοίωσεις κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σταθερά σιδεράκια. Τουλάχιστον αυτόν τον κίνδυνο οι ασθενείς μπορούν να τον ελέγξουν, αν το επιθυμούν, κατά 100%.

Με αφαιρούμενα σιδεράκια (μασελάκια) στο στόμα η κατανάλωση τροφής δεν είναι συνήθως δυνατή ή τουλάχιστον περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό. Για τον λόγο αυτό, τα μασελάκια αφαιρούνται συνήθως από το στόμα πριν το γεύμα, γεγονός που φυσικά οδηγεί σε μείωση του χρόνου χρήσης και κατά συνέπεια σε μειωμένη αποτελεσματικότητα. Αντίθετα, ως επί το πλείστον, τα σταθερά σιδεράκια εμποδίζουν σε περιορισμένο βαθμό την κατανάλωση τροφής. Με τις ακίνητες συσκευές μπορούν κατά βάση να καταναλώνονται όλες οι τροφές, όμως συνιστάται κάποια προσοχή κυρίως στις σκληρές, διότι αυτές μπορεί να αποκολλήσουν ή ακόμη και σπάσουν τα άγκιστρα. Τέτοιες τροφές είναι κάποια φρούτα και λαχανικά, το ξερό ψωμί, οι μεγάλοι ξηροί καρποί, ορισμένα γλυκά όπως σκληρά κουλουράκια και λοιπά. Συνιστάται τέτοιου είδους τροφές να κόβονται σε μικρά τεμάχια πριν από τη μάσηση ή να αποφεύγονται εντελώς.

Τα σταθερά σιδεράκια έχουν μηχανικά περισσότερες δυνατότητες να μετακινούν τα δόντια από ό,τι οι κινητοί νάρθηκες Invisalign (aligners). Με τα σταθερά σιδεράκια μπορούν να εκτελούνται οι αξονικές (μαζί με την ρίζα δηλαδή) μετακινήσεις δοντιών, ενώ με τους aligners εκτελούνται σχεδόν αποκλειστικά μετακινήσεις απόκλισής τους. Οι μετακινήσεις στον κατακόρυφο άξονα (επιμηκύνσεις και εμβυθίσεις), οι περιστροφές οπισθίων δοντιών και η ανόρθωση γομφίων με έντονη κλίση είναι επίσης δυνατές σχεδόν μόνο με σταθερά σιδεράκια, ενώ με την χρήση aligners είναι μάλλον μερικώς προβλέψιμες.

Παρόλα αυτά, ένα μεγάλο μέρος των ορθοδοντικών θεραπειών με νάρθηκες μπορεί να ολοκληρωθεί εξίσου όμορφα, όπως με την την εφαρμογή σταθερής ακίνητης συσκευής, διότι οι προαναφερθείσες δύσκολες μετακινήσεις των δοντιών συχνά δεν είναι απαραίτητες. Ένα μεγάλο μέρος των θεραπειών μπορεί να διεξαχθεί μόνο με μικρές κινήσεις απόκλισης των δοντιών. Άρα σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η επιλογή μεταξύ νάρθηκα ή αγκίστρων είναι θέμα προτίμησης και οικονομικών δυνατοτήτων του ενδιαφερόμενου.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από την άποψη του ασθενούς

Στην Ελλάδα πολλοί ασθενείς, ιδιαίτερα ενήλικες, έχουν ισχυρές συναισθηματικές επιφυλάξεις εναντίον των αγκίστρων, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου τα άγκιστρα είναι γενικά αποδεκτά στους ενήλικες. Μόνο γι’ αυτόν το λόγο, αυτοί οι ασθενείς ωφελούνται περισσότερο από τους νάρθηκες Invisalign, εφόσον το επιτρέπει η περίπτωσή τους βέβαια. Όμως μειονέκτημα των ναρθήκων είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται όλη την ημέρα, συνεπώς απαιτείται ισχυρή πειθαρχία κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Όποιος δεν μπορεί να την τηρήσει, θα έχει ανεπαρκή αποτελέσματα με τους νάρθηκες Invisalign. 

Οι ασθενείς που δεν έχουν καμία επιφύλαξη για την αισθητική τους με τα άγκιστρα στο στόμα, αποκτούν τη γρηγορότερη και απλούστερη λύση με την χρήση ακίνητης συσκευής. Όμως δεν πρέπει αγνοείται το γεγονός ότι τα σταθερά σιδεράκια απαιτούν καλή φροντίδα των δοντιών και μια ικανοποιητική στοματική υγιεινή, που δυσχεραίνεται από την ακίνητη συσκευή. Τελικά οι ασθενείς στις περιπτώσεις όπου και οι δύο μέθοδοι είναι κατάλληλες θα πρέπει να επιλέγουν εκείνη που τους φαίνεται λιγότερο ενοχλητικη ή επιβαρυντική.

Αποσπώμενη συσκευή (“μασελάκι”) για μία γνάθο που η κατασκευή του οποίου πρωτοδημοσιεύθηκε από τον Von Charles Nord το 1929 και βελτιώθηκε αργότερα από τον A.M. Schwarz. Αποτελείται από ένα πλαστικό σώμα (ακρυλικό), στοιχεία συγκράτησης από σύρμα και ενεργά στοιχεία, όπως ελατήρια και βίδες. Λόγω της αναπόφευκτης παρεμπόδισης της ομιλίας, σχεδόν πάντα χρησιμοποιείται μόνο τη νύχτα, με αποτέλεσμα οι μετακινήσεις των δοντιών να μην πραγματοποιούνται αξιόπιστα και το 30-50% των θεραπειών να καταλήγουν σε αποτυχία. Ακόμη και αν η ενεργός πλάκα χρησιμοποιείται, όπως απαιτείται, για 16 ώρες δηλαδή, οι αξονικές (μαζί με την ρίζα) μετακινήσεις των δοντιών, οι διευρύνσεις και οι ορθοδοντικές ανατολές ή εμβυθίσεις των δοντιών είναι πρακτικά ανέφικτες, οι περιστροφές των δοντιών είναι δυνατές μόνο με περιορισμούς και πάλι μόνο όσο αφορά τους τομείς (κοπτήρες), όχι όμως στα οπίσθια δόντια. Αντίθετα, όλες αυτές οι μετακινήσεις των δοντιών είναι εύκολο να εκτελεστούν με σταθερά “κολλητά” σιδεράκια.

Όλες οι θεραπευτικές εργασίες μπορούν να εκτελεστούν καλύτερα, γρηγορότερα και πιο άνετα για τους ασθενείς με κολλητά σιδεράκια στα μόνιμα πρόσθια δόντια. Επίσης η «διεύρυνση» της άνω γνάθου που αναφέρεται πιο πάνω, είναι πράγματι ως επί το πλείστον μόνο μια κλίση των οπισθίων δοντιών προς τα έξω (συχνά ανεπιθύμητη). Αν είναι επιθυμητή μια πραγματική σκελετική διεύρυνση της άνω γνάθου, απαιτείται διεύρυνση της υπερώιας ραφής με ακίνητη συσκευή, που και αυτή σε κάθε περίπτωση εμφανίζει περιορισμούς στον συγκεκριμένο τομέα. Ωστόσο, η χρήση της ενεργού πλάκας απαιτεί μικρό επιστημονικό υπόβαθρο και ελάχιστη δεξιοτεχνία εκ μέρους του ιατρού. Γι’ αυτόν το λόγο, και επειδή οι ορθοδοντικοί στο πλαίσιο του καθιερωμένου συστήματος αμοιβών μπορούν να αποκομίζουν περισσότερα κέρδη με την χρήση αποσπώμενων συσκευών από ό,τι συμβαίνει με τα σταθερά, οι ενεργές πλάκες συνεχίζουν να είναι πολύ δημοφιλείς σε πολλούς ορθοδοντικούς, την στιγμή που ο ενθουσιασμός των νεαρών ασθενών, που πρέπει να τα έχουν στο στόμα τους, κατά κανόνα διαρκεί μόνο περίπου 1-2 μήνες. Στη συνέχεια η πλάκα κατά τη διάρκεια της ημέρας βρίσκεται κυρίως στην τσέπη του παντελονιού των μικρών ασθενών. Είναι θετικό ότι μετά την “πλακόστρωση” προγραμματίζεται συνήθως μια δεύτερη φάση με σταθερά σιδεράκια που λύνουν αποτελεσματικά όλα να ανοικτά ζητήματα που δεν μπόρεσαν να αντιμετωπισθούν, όμως θα ήταν πιο σωστό η χρήση της ενεργού πλάκας να απαλειφθεί εντελώς, ή να χρησιμοποιηθεί μια αποσπώμενη συσκευή τύπου Invisalign First, που είναι πολύ πιο αποτελεσματική (δυστυχώς με υψηλό εργαστηριακό κόστος να την συνοδεύει). Η ενεργός πλάκα είναι κατά κανόνα μια παρωχημένη συσκευή, η οποία δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται πλέον.

Σε αυτό το πλαίσιο δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τη χρήση της ενεργού πλάκας. Παρόλα αυτά, παρόλη την επιστημονική γνώση και τεκμηρίωση, εξακολουθούν αυτού του είδους τα μασελάκια να χρησιμοποιούνται πολύ συχνά σε παιδιά και εφήβους. Εξαιτίας αυτού του φαινομένου επιβαρύνονται οι νεαροί ασθενείς, αλλά αν μη τι άλλο και οι κηδεμόνες τους, με ομολογουμένως αχρείαστες δαπάνες για κυριολεκτικά περιττά στάδια θεραπείας.

Παρόλο που σήμερα οι ενεργές πλάκες κατασκευάζονται ως επί το πλείστον σε κάθε είδους χαρούμενα χρώματα, κατά προτίμηση και με ενσωματωμένα σύμβολα του αγαπημένου ποδοσφαιρικού συλλόγου ή παιδικού ήρωα, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι δεν αποτελούν κατάλληλο μέσο παρέμβασης για την σύγχρονη ορθοδοντική θεραπευτική προσέγγιση.